İZMİR (İGFA) – İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İzmir Seyyar Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi işbirliğiyle düzenlenen Sokak İktisadı Çalıştayı, sokak iktisadının farklı alanlarda çalışan aktörlerini buluşturdu. Çalıştayda sokak işçilerinin hakları, yaşadıkları sorunların ekonomik ve toplumsal kaynakları, bu alanda yapılması gereken türel düzenlemeler üzere birçok mevzu tartışıldı.
Çalıştay, sokak iktisadının kuramsal çerçevesi, sokak iktisadının medya, hukuk ve siyaset açısından kıymetlendirilmesi, sokak işçilerinin tecrübeleri ve forum olmak üzere üç ana kısımda gerçekleşti. Çalıştayda tartışmaya açılan hususlar ve bunlara karşı geliştirilen tahlil teklifleri, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin 21 Mart’ta tüm Türkiye ve dünyaya duyurulacak sonuncu bildirgesine katkı sağlayacak.

Geniş bir temsiliyet sağlandı
Sokak İktisadı Çalıştayı, bugünün ekonomik şartlarının yarattığı aksilikleri en ağır halde hisseden seyyar esnaf, sanatkâr ve teminatsız çalışanları odağına aldı. Bu kümelerin daha demokratik, adil ve eşit ekonomik şartlarda yaşama ve çalışmaları için siyasetler üretmeyi amaçlayan çalıştay, geniş bir iştirakle düzenlendi.
Çalıştaya akademisyen, hukukçu, araştırmacı, medya mensubu ve siyasetçilerin yanı sıra sivil toplum kuruluşu, seyyar esnaf ve sanatkârlar derneği ile kooperatif temsilcileri iştirak gösterdi. Buluşmaya Dr. Osman Sirkeci, Prof. Dr. Kamuran Elbeyoğlu, Prof. Dr. Nurseren Tor, İstanbul Şişli Belediyesi Meclis Üyesi Av. Emin Vahap Şimşek, İstanbul Roman Topluluğu’nu temsilen Bahattin Turnalı, Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi’ni temsilen Cihan Laçin, Ege Geri Dönüşüm Kooperatifi’ni temsilen Erhan Laçin, İzmir Büyükşehir Belediyesi Zabıta Amiri Turgay Günay, Eski İzmir Vilayet Kültür Müdürü Yusuf Ziya Ulusoy, İz Medya Genel Koordinatörü Özgür Coşkun, Toplumsal Demokrat Lokal İdareler Derneği İdare Şurası Üyesi Özer Doğan, emekli öğretmen ve ikinci el eşya satıcısı Servet Sabak ve İzmir Seyyar ve Suriyeli Göçmenler Dayanışma Derneği Lideri Muhammed Saleh katıldı. Prof. Dr. Huriye Toker, Ulusal Hindistan Sokak Satıcıları Konfederasyonu Kurucu Lideri Arbind Singh ve avukat Nandita Haksar ise görüntü ileti yoluyla buluşmaya katkılarını sundu.

“Sokak iktisadı girişimcilik ikliminin doğum yeridir”
Sokak ekonomisti Dr. Osman Sirkeci, Sokak İktisadı Çalıştayı için kapsamlı bir sunum yaparak sokak iktisadı kavramı, sokak iktisadının tarihî süreci ve ülke iktisadına katkısı üzere alanlara değindi. Sirkeci, “İkinci yüzyılın iktisat siyasetlerinde ‘sokak işçileri olmazsa olmaz’ diyen bir İzmir Büyükşehir Belediyesi var. Milyonlarca kişiyi kapsayan ve milyonlarca liralık kıymetler yaratan bir kümeyi şu anda İzmir’de ele alıyoruz” diyerek sokak iktisadı kavramını şu cümlelerle tanımladı: “Sokak iktisadı günlük hayatın ve geleceğin de ayrılmaz kesimidir, piyasa iktisadının aksaklıklarının tamircisi, noksanlıklarının gidericisidir. Sokak iktisadı düşük maliyetli birincil istihdam kaynağıdır ve düşük maliyetli, mikro ölçekli kütlesel eser üretiminin garantisidir. Sokak iktisadı en yaygın girişimcilik okuludur. Sokak iktisadı, hür piyasanın sıfır bürokrasi ile en kolay girişimcilik dalıdır. Sokak iktisadı girişimcilik ikliminin doğum yeri ve ömür alanıdır.”

“Sanatı araç olarak kullanmaya karar verdim”
Prof. Dr. Nurseren Tor, 2019 yılında Mersin Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’nde öğrencileriyle yaptığı çalışmayı anlattı. “Uray Art” isimli çalışmanın evvelden Mersin’in en işlek yerlerinden biri olan Uray Caddesi’nin tekrar bilinir olması ve tarihinin yaşatılması için yapıldığını belirten Tor, projeyi şöyle açıkladı: “Proje kapsamında tüm fotoğraflarımızı caddede artık kullanılmayan eski binalara, sokaklara yerleştirdik. Emelimiz Uray Caddesi’ni tekrar görünür hâle getirmekti, kent hafızasını canlandırmaktı. Tarihi binaların kurtarılması gerekiyor, toplumsal alanlar oluşturulursa bu konutlar kullanılmaya ve canlanmaya başlayacak. Sanatı, sokaklar için bir araç olarak kullanmaya bu türlü karar verdim.”

“Hukuki düzenleme gerekiyor”
Toplantıya İstanbul Roman Topluluğu’nu temsilen katılan Bahattin Turnalı, sokak işçilerinin çalışma ömürlerinin tüzel olarak düzenlenmesi gerektiğine vurgu yaparak şöyle konuştu: “Kumar oynayana da, çekçeği ile sokakta çalışan işçiye de idari para cezası yazılıyor. Fakir olmak kabahat mudur? Bu noktada tüzel bir düzenleme yapılması gerekiyor.”

“İzin kavramı netleştirilmeli”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Zabıta Amiri Turgay Günay, mevzuatta yer alan “izin” kavramındaki boşluğun yarattığı sorunu şu sözlerle anlattı: “Belediye zabıtasının birçok misyonu var. Bunlardan biri de ‘izinsiz’ seyyar satıcıları faaliyetten men etmek. Kıymetli olan burada ‘izinsiz’ ibaresi. Neye nazaran müsaade veriyoruz, kim müsaade veriyor, burada bir boşluk var. Kimin müsaade vereceği belirtilmemiş. Bunun tahlil noktası mevzuatta yapılacak değişikliktir. Müsaade kavramını düzenlersek satıcıyı denetleme sistemi güzelleşir, satıcının ekonomik çıkarı güzelleşir, zabıta ve seyyar satıcı ortasındaki tartışmalar son bulur ve en değerlisi de toplumsal barış sağlanmış olur.”

“Bu toplantı bizi umutlandırdı”
Toplantıya Ege Geri Dönüşüm Kooperatifi’ni temsilen katılan Erhan Laçin, “Bugün burada tüm Türkiye’ye ilham olması gereken bir toplantıdayız. İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi vesilesiyle sokak işçilerinin seslerini, fikirlerini ve beklentilerini lisana getiriyoruz. Bu toplantı bizi bir kere daha umutlandı. Milyonlarca teminatsız sokak işçisi olarak ülke iktisadına sunduğumuz istihdam ile biz varız, buradayız. Ülke iktisadının yüzde onunu oluşturan sokak iktisadına dair mali ve ekonomik siyasetler oluşturulmalı ve bunlar ikinci yüzyılın iktisat siyasetleri ortasında yerini almalıdır” dedi.

12 unsurluk talep listesi sunuldu
Sokak İktisadı Çalıştayı’na Esnaf ve Sanatkârlar Meclisi’ni temsilen katılan Cihan Laçin, “Dünya değişiyor sokaklar neden değişmesin? Evvelce sokakta çalışanlar kabahat işliyormuş üzere görülürdü, biz tam aykırısı hata işlemiyor iktisada katkı sağlıyoruz. Burada alınan kararlar cumhuriyetin ikinci yüzyılında bizim hayatlarımızı değiştirecek, bu yüzden birçok talebimiz var” diyerek 12 unsurluk bir liste sundu.
Listede Esnaf Bakanlığı kurulması, dijital kayıt sistemi, sıhhat ve toplumsal teminat, ikinci el eser satanlar için kapalı pazar yerlerinde satış müsaadesi, geri dönüşüm bölümünde sokakların daha faal kullanımı için teklifler, insan onuruna yaraşır çalışma hakkı, oda ve birlik kurma yetkisi, toplumsal garantiye sahip olmak, eğitim hakkının sokakta çalışan esnafa nazaran düzenlenmesi, mali takviye programı, oda ve aidat borçları için sicil affı, kesilen tüm cezaların ve vergi borçlarının affı üzere birçok husus yer aldı.

“Sokak iktisadından geçinen insanlara kulak verilmeli”
İstanbul Şişli Belediyesi Meclis Üyesi avukat Emin Vahap Şimşek, yeni siyasetler belirlenirken geçimini sokaktan sağlayan işçilerin taleplerinin dinlenmesi gerektiğine vurgu yaparak şöyle konuştu: “Sokakta çalışan vatandaşlar için tüzel düzenleme yapılmalı, fakat neye nazaran yapılmalı? Devletler, lokal idareler faaliyetlerini yürütürken gerçek toplumsal, ekonomik ve kültürel özelliklere nazaran siyasetler belirlemeli. Yapılacak stratejik planlamayı fakat toplumdaki hakikat dataları toplayarak oluşturabiliriz. Yoksa yaptığımız düzenlemeler hiçbir sıkıntıya deva olmaz. Bugün nasıl bu toplantıda sokak iktisadından geçim sağlayan beşerler buradaysa ve biz onları dinleyerek tahlil bulmaya çalışıyorsak siyasetler belirlenirken de bunun yapılması lazım.”